Od wielu lat analizuje się skuteczność i bezpieczeństwo leczenia astmy i POChP lekami rozkurczowymi. Rozważa się zalety terapii pojedynczym lekiem lub kilkoma lekami, a także leków rozkurczowych w skojarzeniu z glikokortykosteroidami wziewnymi (wGKS). Do leków rozszerzających oskrzela należą: b2-mimetyki, leki przeciwcholinergiczne oraz metyloksantyny i inhibitory fosfodiesterazy 4 (PDE4)...

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) to nie tylko olbrzymi problem zdrowotny, ale także obciążenie finansowe dla budżetu każdego kraju (1-6). Porównanie tych obciążeń jest trudne ze względu, między innymi, na zróżnicowane systemy opieki zdrowotnej, uwarunkowania ekonomiczne oraz wysokość nakładów na ochronę zdrowia. W tej sytuacji niezbędna jest realna, ekonomiczna ocena tej choroby w każdym kraju. Pomiary kosztów choroby (burden-of-illness studies) należy odróżniać od analiz farmakoekonomicznych, takich jak analiza efektywności kosztów (cost-effectivenness analyses) lub użyteczności kosztów (cost-utility). Te ostatnie znajdują zastosowanie w ocenie nowych terapii i procedur.

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) jest postępującym zapalnym schorzeniem dróg oddechowych z towarzyszącymi zmianami ogólnoustrojowymi . W większości rozwiniętych krajów świata liczba zachorowań na POChP wzrasta, co prowadzi do konieczności zwiększania nakładów finansowych na to schorzenie. Ponad 50% ogółu kosztów przeznacza się na leczenie zaawansowanych postaci POChP.

Chory na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc napotyka na wiele ograniczeń nie tylko związanych z samą chorobą, lecz także wynikających z jej powikłań. Zaburzenia wentylacyjne, uogólniony stan zapalny w przebiegu POChP, miopatia będąca konsekwencją m.in. przewlekłego stanu zapalnego zaburzają mechanikę oddychania (dynamiczne rozdęcie płuc) (1) wymuszając na organizmie zwiększenie nakładów energetycznych w akcie oddychania. To z kolei zwiększa wysiłek mięśni oddechowych odczuwany jako duszność (2). Zaburzenia w mechanice oddychania najdobitniej uwydatniają się w czasie wysiłku. Z tego powodu duszność wysiłkowa jest bezpośrednim powodem ograniczania, a nawet unikania aktywności fizycznej i preferowania siedzącego trybu życia.

Tlen jest jednym z najstarszych leków. Ten, występujący naturalnie w środowisku pierwiastek, pozwalający na powstanie i utrzymywanie się życia na Ziemi, został odkryty dopiero w drugiej połowie XVIII wieku przez dwóch niezależnych badaczy: Carla Wilhelma Scheele’a ze Szwecji i Josepha Priestleya z Anglii. Nazwę oraz właściwe znaczenie jego roli nadał naukowiec francuski, Antoine Lavoisier (1). Około 100 lat po odkryciu, tlen zaczęto stosować w medycynie. Doniesienie o pierwszym użyciu tlenu w przypadku ostrej niewydolności oddechowej pochodzi z 1885 r. W miejscowości York w Pensylwanii dr George Holtzapple wytwarzał tlen podgrzewając chlorek potasu i tlenek manganu. Uzyskiwany w tej reakcji gaz był podawany w okolicę dróg oddechowych chorego na zapalenie płuc.

Termin zespół nakładania (overlap syndrome, OS) został pierwotnie zaproponowany przez Flenleya dla określenia przypadków współistnienia obturacyjnego bezdechu podczas snu (OBPS) oraz innych przewlekłych chorób układu oddechowego, ale w następnych latach nazwą tą przyjęło się określać przypadki współistnienia OBPS oraz przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (1). Do rozpoznania POChP w takim przypadku stosuje się powszechnie akceptowane kryteria diagnostyczne (2), a zgodnie z międzynarodową klasyfikacją zaburzeń snu do rozpoznania OBPS konieczne jest stwierdzenie ≥ 5 bezdechów lub okresów spłyconego oddychania przypadających na jedną godzinę snu (jest to tzw. AHI, apnea-hypopnea index) oraz typowych dolegliwości (nadmierna senność w czasie dnia, uczucie ciągłego zmęczenia, skłonność do zasypiania w czasie dnia wbrew własnej woli) (3).

Miejsce wziewnych glikokortykosteroidów (wGKS) w terapii astmy oskrzelowej u dzieci, jako głównego leku kontrolującego, nie jest obecnie kwestionowane (1). Wynika to z ich wielokierunkowego działania przeciwzapalnego, będącego według współczesnych zaleceń złotym standardem terapii astmy. Wielu lekarzy twierdzi nawet przewrotnie, że gdyby nie możliwe działania niepożądane tej grupy leków, to nie byłoby potrzeby rozważania innych metod leczenia astmy. Szczególnie w pediatrii, wybór leków jest poddawany szczególnej analizie, a głównym kryterium pozostaje indeks skuteczności i bezpieczeństwa. Dodatkowym aspektem jest zapewnienie takiej metody podania leku, która byłaby dostosowana do wieku chorego, a jego dawka w miejscu docelowym zapewniała dostateczne kontrolowanie astmy. W ostatnich latach do terapii trafiły nowe glikokortykosteroidy i nowe metody ich podawania.

POChP nadal jest jedną z najważniejszych przyczyn zgonów na świecie. Ma duże znaczenie epidemiologiczne i społeczne. Prowadzi do istotnego obniżenia jakości życia, inwalidztwa oddechowego i przedwczesnego zgonu. Generuje znaczne koszty terapii szpitalnej i ambulatoryjnej. POChP często nie jest wykrywana w okresie wczesnym, zwykle dopiero objawy zaawansowanej choroby zwracają uwagę chorych i są przyczyną wizyty u lekarza. Diagnozę i leczenie utrudnia bardzo indywidualny przebieg choroby.

Astma należy do najczęstszych przewlekłych chorób układu oddechowego. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) ponad 300 milionów ludzi na świecie choruje na astmę. Obserwuje się też stałą tendencję wzrostową w zakresie zachorowań i prognozuje, że w ciągu najbliższych kilkudziesięciu lat liczba ta może zwiększyć się nawet do 400 milionów.

Zastosowanie glikokortykosteroidów (GKS) do leczenia chorych na astmę miało decydujący wpływ na naturalny przebieg choroby. Wprowadzone w latach 70. glikokortykosteroidy wziewne (wGKS) stały się złotym standardem postępowania u chorych na astmę przewlekłą.